Đền ơn không bao giờ là đủ
"Vào một buổi sáng, khi tôi kết nối với wifi, tôi đã nhận được tin nhắn của một bạn cộng tác viên của trung tâm Chí Dũng, tôi có thấy bạn do bạn học tại trung tâm và tôi từng học tại đây, nhưng tôi không biết bạn, bạn giới thiệu về bản thân, tóm tắt sơ lược về chương trình ""Người ơn và bài học giúp tôi trưởng thành"" và mời tôi tham gia gửi bài cho chương trình này. Trong phút chốc, những hồi ức mà tôi có về những người tôi đã từng gặp trong suốt hơn 20 năm qua, mờ nhạt, sâu đậm vụt qua trong tâm trí. Tôi nhận thấy rằng việc viết ra những dòng suy nghĩ của mình về họ và về cái gọi là biết ơn có thể giúp tôi xét lại bản thân mình và bản thân mình trong mối quan hệ với họ, vì vậy tôi đã nhận lời bạn.
Tôi lớn lên cùng với nghệ thuật, khác với những phần lớn những đứa trẻ khác, tôi không thường ra ngoài chơi cùng bạn cùng trang lứa; tôi không nhớ là tôi đã xem bao nhiêu bộ phim rồi, tôi đã xem phim tình cảm cùng mẹ, tôi đã xem phim võ hiệp cùng cha, tôi tự xem phim hoạt hình một mình; tôi cũng không thể nhớ là tôi đã xem bao nhiêu cuốn truyện tranh, bao nhiêu cuốn tiểu thuyết, mà cho đến tận bây giờ chúng đang bám bụi trên tủ sách của tôi. Chính phim ảnh, truyện tranh và tiểu thuyết đã cho tôi những ý niệm đầu tiên về cái gọi là ơn nghĩa, lúc đó trong tâm trí của tôi ""người ơn là người giúp đỡ mình trong lúc mình hoạn nạn"" và ""mình mang ơn huệ mà người ta giúp đỡ cho mình, rồi sau đó mình tìm cách trả ơn bằng cách giúp đỡ người mình mang ơn huệ"" và ngược lại, những ý niệm như vậy, sau này xét lại cứ như một cách nói khác đi của câu ""có qua có lại"" vậy.
Tôi lớn hơn một chút, bước vào tuổi thiểu niên, bấy giờ tôi bắt đầu hiểu nhiều hơn về ""ơn nghĩa"", nó không chỉ đơn thuần là ""có qua có lại"" như ngày tôi còn nhỏ đã nghĩ, mà giờ đây chữ ""ơn"" với tôi nó đã bắt đầu mang theo ""tình cảm"" tốt đẹp của con người dành cho nhau và ""người ơn là những người có tình cảm tốt đẹp với mình vì vậy mà giúp đỡ mình trong lúc mình gặp hoạn nạn"". Với ý niệm như vậy, tôi thấy cuộc sống thật là tốt đẹp, khi người ta có thể giúp đỡ nhau bằng tình cảm như vậy.
Rồi tôi lại lớn hơn chút nữa, bước vào hiện thực của cuộc sống và trải qua va vấp, tôi lại có cái nhìn khác hơn về ""ơn nghĩa"", lúc bấy giờ với tôi ""người ơn"" không còn đơn thuần là ""có qua có lại"" cũng không còn gói gọn trong ""tình cảm tốt đẹp"" mà ""người ơn"" có với mình mà tình nguyện giúp mình, nó là cái gì đó rộng lớn hơn, nó có thể là vì bất kỳ lý do gì mà người khác giúp cho mình chứ không phải chỉ vì ""tình cảm"", đến đây từ ""giúp"" này đôi khi cũng không thuần tuý là nghĩa đen của từ ""giúp"" nữa, mà dù có là lý do gì đi chăng nữa hay là ""giúp"" theo ý nghĩa nào đi chăng nữa thì điều quan trọng hơn cả không phải là kết quả hay sao, đó là mình đã thoát khỏi hoạn nạn, là mình đã trưởng thành hơn sao, cũng như vậy ""đền ơn"" cũng chẳng còn gói gọn là ""có qua có lại"" nữa.
Đến đây, sau khi suy niệm về quá trình phát triển của ý niệm ""ơn nghĩa"" của bản thân trong xuyên suốt cuộc đời đến tận bây giờ. ""Người ơn"" giờ đây với tôi mà nói là những người tôi đã từng gặp, từng tiếp xúc trong đời mình, có những người vẫn còn tồn tại trong cuộc sống của tôi, có những người chỉ còn tồn tại trong ký ức của tôi về họ, người thì đậm sâu, người thì mờ nhạt, người thì đã trôi vào quên lãng. Nhưng tựu trung tôi đều mang ơn họ.
Cha và mẹ của tôi, những người đã mang tôi đến thế giới này, những người đã cho tôi đời sống vật chất không chút thiếu thốn dù nhà tôi không giàu có, những người đã giáo dưỡng tôi, những người đã cho tôi điều kiện học hành tử tế, là những người mà tôi không bao giờ từ bỏ cho dẫu có phải từ bỏ đi nỗi khát khao vị kỷ nhất của bản thân mình. Ơn huệ mà tôi mang từ cha và mẹ là không thể đong đếm được, và việc đền ơn không bao giờ là đủ cả.
Dì của tôi, người đã chăm sóc cho tôi trong suối thời thơ ấu, tôi gần gũi với dì hơn với cha mẹ, tôi yêu quí dì như đứa trẻ yêu quí mẹ của mình vậy, tôi mong rằng bản thân có thể làm gì đó cho dì trong những năm tháng tuổi già của dì.
Bạn của tôi, người mà tôi đã xem như anh em mình. Bạn đã giúp tôi nhiều những ngày chúng ta còn đi học. Bạn đã chịu đựng bản tính trẻ con, nóng nảy và lập dị của tôi. Tôi không biết bạn có quá phiền hà không. Tôi hy vọng là không quá phiền. Bạn đã là một phần trong trái tim của tôi, là một phần ký ức tươi đẹp. Tôi mong rằng tình cảm này của tôi dành cho bạn là đã đủ, tôi mong rằng như vậy.
Thầy dạy võ karate của tôi, tôi không gọi là thầy vì thầy muốn tôi gọi thầy là anh. Tôi không biết vì sao nhưng trong thâm tâm tôi coi anh là thầy. Tôi đã học được từ thầy không chỉ là võ thuật mà tôi còn học được cuộc đời từ thầy. Tôi đã bị ảnh hưởng bởi thầy như là đứa trẻ học làm người đàn ông từ cha của nó vậy, tâm trí của tôi đã mở rộng và trưởng thành hơn là nhờ ơn của anh. Tôi chưa làm được gì nhiều cho anh. Tôi mong rằng đôi tai biết lắng nghe của tôi mỗi khi anh tâm tình về cuộc sống và quá khứ của anh cũng không quá tệ.
Tôi vào đời, bắt đầu công việc đầu tiên của mình, thật là may mắn tôi được làm việc đúng với ngành học của mình. Tuy nhiên những điều tôi được dạy ở trường đại học tôi lại không áp dụng được gì quá nhiều. Vì vậy tôi như tờ giấy trắng trong công việc. Anh đồng nghiệp tốt bụng mà tôi ngồi bên đã giúp đỡ cho tôi trong khoảng thời gian tôi thử việc, anh cũng như tôi cũng đang thử việc. Anh đã gần 40 rồi nếu tôi nhớ không nhầm. Tôi học việc từ anh. Nếu anh không giúp tôi không biết liệu mình có trụ được qua 2 tháng thử việc hay không. Ôi những tháng đầu tiên gian khó, tôi không có cơ hội đền ơn anh, vì anh, sau 2 tháng anh không còn tiếp tục công việc nữa. Chúng tôi chưa từng gặp lại,nhưng sự tốt bụng của anh tôi không bao giờ quên, điều tôi có thể làm đó là tôi cố gắng giúp đỡ những người đồng nghiệp của mình trong công việc. Tôi đã không từ chối các em mới ra trường khi các em cần hỗ trợ vì còn bở ngỡ với công việc. Tôi mong rằng lòng tốt của anh không chỉ dừng lại ở tôi, mà từ tôi nó sẽ được truyền đi cho nhiều người khác, tôi không hy vọng các em đền đáp tôi điều gì vì tôi đã giúp các em. Tôi chỉ thực sự mong rằng các em sẽ như tôi, sẽ giúp đỡ những em khác trong những buổi đầu làm nghề.
Người sếp đầu tiên của tôi, tôi không biết rằng anh thấy được điều gì ở tôi mà lại tin tưởng mà tuyển dụng tôi, mà lại nói với tôi câu chắc nịch rằng: ""Quân, you will success, one day."" Thật lòng mà nói tôi không chắc lắm, vì lúc đó tôi mới ra đời làm việc mà tới tận bây giờ khi xét lại tôi cũng vẫn không chắc, nhưng tôi cảm kích rất nhiều khi nghe thấy vậy. Có lẽ vì sếp cho rằng tôi sẽ thành công nên sếp đã ưu ái tôi chăng, vì tôi được làm việc trực tiếp với sếp, tôi học được sếp nhiều trong công việc; kỹ năng trong công việc, tác phong làm việc chuyên nghiệp được mài dũa trong sự khắc nghiệt, đã tạo nên phần tính cách trong công việc của tôi bây giờ. Và tôi đã đền đáp bằng sự nhiệt thành không nề hà gian khó của mình, bằng sự cẩn thận và tận tuỵ trong công việc.
Tôi tìm kiếm chân lý, tìm kiếm thứ chân lý có thể lý giải cho tôi về ý nghĩa của sự tồn tại của bản thân mình, đã từ quá lâu tôi tìm kiếm, rồi lại bị cuốn vào cuộc sống mà quên đi, rồi lại chợt nhớ lại mỗi khi cảm thấy mất phương hướng, mỗi khi cảm thấy trống rỗng. Mỗi khi nhận ra nhiều sự vô lý của con người, mỗi khi cảm thấy không thể hiểu được tại sao con người ta lại có thể xấu xa đến như vậy. Và rồi tôi tìm ra một nơi, rồi đến với nơi này một cách thật tình cờ, tôi theo học tại nơi này với sự nghi kỵ bởi vì nơi này nó khác quá xa so với những gì mà tôi đã trải nghiệm ở cuộc sống, cảm giác không thực làm dấy lên trong tôi cảm giác nghi kỵ, những điều được dạy ở đây nó cũng khác với những gì tôi đã cố tâm đọc để tìm kiếm câu trả lời của mình. Tôi chỉ không ngờ rằng những điều tôi học được bằng sự nghi kỵ tại nơi đây cuối cùng lại mở mang cho tôi một chân trời tri thức. Tôi phá vỡ đi sự rập khuôn trong hiểu biết của mình. Tôi chấp nhận tri thức như là tri thức mà không còn chấp vào nó nữa, dù cho tôi vẫn chưa thể tự thân tìm ra câu trả lời cho bản thân mình, nhưng điều tôi học được tại nơi đây là vô giá, tại nơi đây tôi cảm thấy biết ơn người đã truyền dạy cho tôi những tri thức này, và tôi cũng biết ơn người đã tạo điều kiện cho tôi có thể tiếp cận tri thức nữa. Tôi không làm được gì nhiều cho họ, tôi chỉ làm họ nổi giận bằng những lời nói cay nghiệt của mình mà thôi, tôi xin lỗi và tôi cảm ơn.
Và còn nhiều vị người ơn khác mà tôi không thể kể ra hết, tôi biết ơn tất cả, cho dẫu là tốt hay xấu đi chăng nữa, tốt thì mình cảm kích, xấu thì giúp mình trưởng thành, dù là gì đi nữa cũng là vô vàn mảnh ghép của ""Quân"" của ngày hôm nay và cả ""Quân"" của sau này nữa. Cái tốt nên được viết ra còn cái xấu thì nên được chiêm nghiệm thành bài học rồi quên đi.
Tôi xin kết thúc bài viết bằng câu ngạn ngữ mà tôi đọc được đâu đó ở Facebook. Tôi không chắc lắm đó có phải là câu ngạn ngữ Ấn Độ không, nhưng tôi nó khiến tôi nhiều suy ngẫm:
""Bất cứ người nào mà bạn muốn gặp cũng đúng là người mà bạn cần gặp""
Tái bút: lẽ ra tôi nên biên tập lại nhưng tôi lười quá, và vì dù sao những dòng đó cũng được ghi ra tự nhiên nên tôi thấy nên để nguyên như vậy thì hơn.
Người viết: Quách Vinh Quân
Hình ảnh: Lê Yến Nhi - CTV nhà Metta